Η μουσική έκφραση ενός άγνωστου «κρυπτο-φιλελληνισμού»: Ευρωπαϊκά οπερατικά έργα κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1827)
Αντικείμενο
Τίτλος
Η μουσική έκφραση ενός άγνωστου «κρυπτο-φιλελληνισμού»: Ευρωπαϊκά οπερατικά έργα κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης (1821-1827)
Ονόματα Ομιλιτών/Συγγραφέων/Editors
Τόπος που συμβαίνει
Θέμα - Λέξεις Κλειδιά
Ημερομηνία
4 Φεβρουαρίου 2021
Περίληψη
"Η παρούσα ανακοίνωση επιχειρεί να φωτίσει μία ελάχιστα γνωστή –αλλά πολύ σημαντική– πτυχή της καλλιτεχνικής δημιουργίας των ευρωπαίων φιλελλήνων: τα μουσικά δράματα/μελοδράματα, κυρίως Ιταλών και Γάλλων συνθετών, που ανέβηκαν σε ευρωπαϊκά θέατρα κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης, δηλ. από την Απελευθέρωση της Καλαμάτας (23 Μαρτίου 1821) έως και τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου (20 Οκτωβρίου 1827). Ο λόγος για τον οποίον τα έργα αυτά δεν έχουν μέχρι σήμερα μελετηθεί στο πλαίσιο του Φιλελληνισμού είναι το ότι δεν αναφέρονται ευθέως σε γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά αντλούν τη θεματολογία τους είτε από την αρχαία ελληνική μυθολογία και ιστορία είτε από το Βυζάντιο και τις Σταυροφορίες. Τα οπερατικά έργα που αναφέρονται στην Επανάσταση του ’21 αρχίζουν να εμφανίζονται από τη δεκαετία του 1830 και φτάνουν μέχρι και τη δεκαετία του 1860, όταν ολοκληρώνεται η δημιουργία του συνόλου σχεδόν των ευρωπαϊκών εθνών-κρατών (ο ομιλητής έχει ήδη δημοσιεύσει σχετική μελέτη για τα σημαντικότερα μουσικά έργα αυτής της κατηγορίας στον συλλογικό τόμο Φιλελληνισμός. Το ενδιαφέρον για την Ελλάδα και τους Έλληνες από το 1821 ως σήμερα, 2015).
Εντούτοις, μια προσεκτικότερη μελέτη των οπερατικών έργων της περιόδου της Επανάστασης, αποδεικνύει ότι η επιλογή της θεματολογίας τους γίνεται συχνά με βάση την αντιστοιχία τους με τα σύγχρονά τους ιστορικά γεγονότα. Για παράδειγμα, δυο μήνες μετά την έκρηξη της Επανάστασης στη Μεσσηνία, ανεβαίνει στη Νάπολη το μουσικό δράμα «Η θυσία του Αιπύτου» (Il sacrifizio d'Epito) του ιταλού συνθέτη Michele Carafa (30 Μαΐου 1821), με κεντρικό χαρακτήρα τον Μεσσήνιο ήρωα Αριστόδημο και τους αγώνες του εναντίον των Σπαρτιατών. Το 1827, όταν ο τουρκοαιγυπτιακός στρατός του Ιμπραήμ λεηλατεί την Πελοπόννησο πριν κατατροπωθεί στο Ναβαρίνο, το πιο δημοφιλές μουσικό δράμα στις ευρωπαϊκές σκηνές είναι «Ο σταυροφόρος στην Αίγυπτο» (Il Crociato in Egitto) του σπουδαίου Γερμανοεβραίου συνθέτη Giacomo Meyerbeer, που διηγείται την ιστορία ενός χριστιανού σταυροφόρου που προσελκύει και προσηλυτίζει την κόρη του σουλτάνου της Αιγύπτου στον Χριστιανισμό. Η τακτική αυτή των δημιουργών οφείλεται κυρίως στο ότι, τουλάχιστον έως το 1825, στην Ευρώπη κυριαρχούσαν συντηρητικές κυβερνήσεις, που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του Μέτερνιχ, ενώ και η Ιταλία τελούσε εν πολλοίς υπό αυστροουγγρική κυριαρχία. Δεδομένου λοιπόν ότι οι περισσότεροι συνθέτες και λιμπρετίστες απασχολούνταν ή προσκαλούνταν από τοπικούς ηγεμόνες/αυτοκράτορες, λειτουργούσαν πιο εύκολα ως οιονεί «κρυπτο-φιλέλληνες», εκφράζοντας με τον κεκαλυμμένο αυτό τρόπο τη συμπάθεια ή αλληλεγγύη τους στον ελληνικό αγώνα και «συνομιλώντας» με τους «δεδηλωμένους» φιλέλληνες λογοτέχνες της εποχής, όπως ο Μπάυρον και ο Ουγκώ."
Από το βιβλίο περιλήψεων του συνεδρίου, όπως αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Πρωτοβουλίας 1821-2021.
Εντούτοις, μια προσεκτικότερη μελέτη των οπερατικών έργων της περιόδου της Επανάστασης, αποδεικνύει ότι η επιλογή της θεματολογίας τους γίνεται συχνά με βάση την αντιστοιχία τους με τα σύγχρονά τους ιστορικά γεγονότα. Για παράδειγμα, δυο μήνες μετά την έκρηξη της Επανάστασης στη Μεσσηνία, ανεβαίνει στη Νάπολη το μουσικό δράμα «Η θυσία του Αιπύτου» (Il sacrifizio d'Epito) του ιταλού συνθέτη Michele Carafa (30 Μαΐου 1821), με κεντρικό χαρακτήρα τον Μεσσήνιο ήρωα Αριστόδημο και τους αγώνες του εναντίον των Σπαρτιατών. Το 1827, όταν ο τουρκοαιγυπτιακός στρατός του Ιμπραήμ λεηλατεί την Πελοπόννησο πριν κατατροπωθεί στο Ναβαρίνο, το πιο δημοφιλές μουσικό δράμα στις ευρωπαϊκές σκηνές είναι «Ο σταυροφόρος στην Αίγυπτο» (Il Crociato in Egitto) του σπουδαίου Γερμανοεβραίου συνθέτη Giacomo Meyerbeer, που διηγείται την ιστορία ενός χριστιανού σταυροφόρου που προσελκύει και προσηλυτίζει την κόρη του σουλτάνου της Αιγύπτου στον Χριστιανισμό. Η τακτική αυτή των δημιουργών οφείλεται κυρίως στο ότι, τουλάχιστον έως το 1825, στην Ευρώπη κυριαρχούσαν συντηρητικές κυβερνήσεις, που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του Μέτερνιχ, ενώ και η Ιταλία τελούσε εν πολλοίς υπό αυστροουγγρική κυριαρχία. Δεδομένου λοιπόν ότι οι περισσότεροι συνθέτες και λιμπρετίστες απασχολούνταν ή προσκαλούνταν από τοπικούς ηγεμόνες/αυτοκράτορες, λειτουργούσαν πιο εύκολα ως οιονεί «κρυπτο-φιλέλληνες», εκφράζοντας με τον κεκαλυμμένο αυτό τρόπο τη συμπάθεια ή αλληλεγγύη τους στον ελληνικό αγώνα και «συνομιλώντας» με τους «δεδηλωμένους» φιλέλληνες λογοτέχνες της εποχής, όπως ο Μπάυρον και ο Ουγκώ."
Από το βιβλίο περιλήψεων του συνεδρίου, όπως αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Πρωτοβουλίας 1821-2021.
Εξειδίκευση τύπου
Παρουσίαση συνεδρίου
Τύπος
Σύνολα δεδομένων
Γλώσσα
Σύνδεσμος
https://www.protovoulia21.gr/draseis/ethnika-kinimata-kai-filellinismos/
https://www.blod.gr/lectures/synedria-i-i-elliniki-epanastasi-me-eikona-kai-synaisthima/
Σελίδες - Διάρκεια
00:20:00
Άδεια Χρήσης
Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Παρόμοια Διανομή 4.0 (CC-BY-NC-SA)
Λίστες Αντικειμένων
Position: 3954 (12 views)