Παίζοντας με τις κοινωνικές ταυτότητες της Ελληνικής Επανάστασης

Οι εορτασμοί για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης αφορούν κυρίως εκδηλώσεις, εκθέσεις, παρουσιάσεις βιβλίων κ.ά. Μία διαφορετική επετειακή προσέγγιση προήλθε από τα τμήματα Ιστορίας και Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου. Το παιχνίδι σοβαρού σκοπού «ΒΥΡΩΝ» (Βιωματικό εκπαιδεΥτικό παιχνίδι για τη διεΡεύνηση της κοινΩνικής ταυτότητας της επαΝάστασης) χρηματοδοτήθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και έχει ως σκοπό να προσεγγίσει την Ελληνική Επανάσταση με δημιουργικό τρόπο. Οι χρήστες του παιχνιδιού «εμπλέκονται» με στιγμές της Επανάστασης για να μάθουν ποιες είναι οι κοινωνικές ομάδες που έλαβαν μέρος σ’ αυτή ^[1]. Η πρωτοτυπία έγκειται στο γεγονός ότι οι χρήστες δεν θα παρακολουθήσουν απλώς στιγμές της Επανάστασης, αλλά θα «αλληλεπιδράσουν» με το περιεχόμενο που οι ερευνητές έχουν δημιουργήσει.

Τα ψηφιακά παιχνίδια αποτελούν στις μέρες μας ένα ιδιαίτερα «επιδραστικό» μέσο, αφού οι νεαρές ηλικίες, και όχι μόνο, ενδιαφέρονται να αποκτήσουν «αληθινές» εμπειρίες συμμετέχοντας σε αυτά ^[2]. Τα παιχνίδια εμπλέκουν τους χρήστες με το περιεχόμενο που έχουν δημιουργήσει οι κατασκευαστές και επικεντρώνονται στην εμπειρική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ παικτών και θεματικής του κάθε παιχνιδιού. Τα ψηφιακά παιχνίδια, ως μέσο διαμεσολάβησης της γνώσης, είναι ικανά να παρουσιάσουν με κριτικό τρόπο τι συνέβη στο παρελθόν. Αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε, αφού παρατηρούμε ότι αρκετά παιχνίδια ενδιαφέρονται μόνο να αποδώσουν πολύ καλές αναπαραστάσεις των θεμάτων τους, δίχως να ενδιαφέρονται για το περιεχόμενο και για την εμπειρία που θα αποκτήσει ο χρήστης από αυτό. Από την άλλη πλευρά, τα παιχνίδια σοβαρού σκοπού ενσωματώνουν παιδαγωγικές τεχνικές με σκοπό να προσφέρουν γνώσεις και δεξιότητες στους εκπαιδευόμενους.

Το παιχνίδι «Βύρων» χρησιμοποιεί στοιχεία παιχνιδιών στρατηγικού χαρακτήρα σε συνδυασμό με στοιχεία παιχνιδιών επίλυσης προβλημάτων και έτσι οι χρήστες χρειάζεται να διαχειριστούν κριτικά ιστορικό περιεχόμενο από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης μέχρι το 1827. Οι χρήστες έρχονται σε επαφή με τέσσερις αποστολές τις οποίες μπορούν να παίξουν αυτόνομα ή και με διαδοχική σειρά: α) έναρξη Ελληνικής Επανάστασης και πρώτες στρατιωτικές επιτυχίες (μάχη στο Βαλτέτσι, κατάληψη Τριπολιτσάς, μάχη στα Δερβενάκια) β) πολιτική ενοποίηση της επικράτειας και εμφύλιος (από τις περιφερειακές Γερουσίες στην Εθνοσυνέλευση, εμπέδωση εθνικής διοίκησης και εμφύλιος) γ) το Μεσολόγγι στη διάρκεια του Αγώνα (ο ρόλος και η συμβολή των Φιλελλήνων, Έξοδος) και δ) τα κρίσιμα χρόνια 1824 – 1827 (η άμυνα στη θάλασσα και στη στεριά, διπλωματικά γεγονότα). ^[3]

Η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου παιχνιδιού έγκειται στο γεγονός ότι οι χρήστες καλούνται να επιλέξουν κοινωνική ομάδα, καθώς και συμμαχική κοινωνική ομάδα με την οποία θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που τους παρουσιάζει το παιχνίδι. Οι χρήστες εμπλέκονται και με οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά θέματα, ανάλογα με την κοινωνική τάξη στην οποία έχουν επιλέξει να ενταχθούν. Παράλληλα, έρχονται σε επαφή με τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν οι αγωνιστές της Επανάστασης, με τις ιστορικές πληροφορίες που τους εμφανίζονται στην οθόνη. Η πολυτροπικότητα του περιεχομένου βοηθάει στην εμπλοκή των χρηστών μέσω πολλών πληροφοριών, πολύ περισσότερων, και μάλιστα με μία μη γραμμική παρουσίαση, από εκείνες ενός βιβλίου ιστορίας. Η βιωματική προσέγγιση αναδεικνύει την άμεση επαφή των χρηστών με ιστορικά στοιχεία και γεγονότα της Επανάστασης, καθώς αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που τους παρουσιάζονται στο παιχνίδι σαν να ήταν άνθρωποι του 19ου αιώνα.

Το παιχνίδι αυτό ως μία διαφορετική εορταστική εμπειρία μάς βοηθά να αντιληφθούμε ότι ο 21ος αιώνας έχει ενσωματώσει νέες ορίζουσες στον τρόπο πρόσληψης του ιστορικού παρελθόντος. Ο εορτασμός για τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης δεν αποτελεί μόνο μία νέα αναφορά στα σημαντικά γεγονότα και πρόσωπα, αλλά και μία «εμβύθιση» στην κοινωνία του 19ου αιώνα που διεκδικεί την απελευθέρωση του τόπου. Η βιωματικότητα είναι η κύρια ιδιότητα του παιχνιδιού: αν δεν αποφασίσεις να εμπλακείς ενεργά δεν θα το ζήσεις, δεν θα καταλάβεις, δεν θα αισθανθείς και δεν θα αντιληφθείς τους συσχετισμούς του περιεχομένου. Έτσι ο 21ος αιώνας μάς απομακρύνει από μια απλή εορταστική αναπαράσταση και μας οδηγεί στις νέες προκλήσεις της ενσώματης εμπειρίας του ιστορικού παρελθόντος.

Ηλίας Στρουραΐτης, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας ΔΠΘ

[1] Το παιχνίδι βρίσκεται εδώ: https://hilab.di.ionio.gr/byron/
[2] Βλ. Chapman, A., Foka A.,Westin J. (2017). “Introduction: what is historical game studies?” Rethinking history 21(3), p. 358-371.
[3]Βλ. περισσότερα εδώ: https://neapaideia-glossa.gr/articles/917/

Η εικόνα προέρχεται από τη σελίδα του παιχνιδιού “Βύρων”: https://hilab.di.ionio.gr/byron/