Γεωργάκης Ολύμπιος, ο Θεσσαλός αγωνιστής

Ο αγωνιστής Γεωργάκης Ολύμπιος υπήρξε κλεφταρματολός της Θεσσαλίας και μια από τις πιο ηρωικές μορφές της Επανάστασης του 1821 στη Μολδοβλαχία. Γεννήθηκε το 1772 στο χωριό Λιβάδι του Ολύμπου και καταγόταν από τους Λαζαίους, φημισμένη οικογένεια αρματολών του Ολύμπου και της ευρύτερης περιοχής της Πιερίας^[1].

Το 1803 υπηρετώντας στο ελληνικό σύνταγμα του ρωσικού στρατού της Οδησσού, πολέμησε ηρωικά στη μάχη του Βιδινίου της Βλαχίας, δίπλα στον Ρώσο αρχιστράτηγο Κουτούζωφ. Για τα ανδραγαθήματά του στο πεδίο της μάχης, ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ του απένειμε το παράσημο της Αγίας Άννας^[2].

Όταν ξέσπασε η Σερβική Επανάσταση το 1804, ο Ολύμπιος μαζί με άλλους αρματολούς από τη Μακεδονία, την Ήπειρο και τη Θεσσαλία, στήριξαν την επανάσταση του Σέρβου αρματολού Βέλικο Πέτροβιτς εναντίον του οθωμανικού στρατού του Τοπάλ πασά. Ύστερα από την αποτυχία της Σερβικής Επανάστασης, ο Ολύμπιος παρέμεινε στη Σερβία από όπου επικοινωνούσε με τον Έλληνα ηγεμόνα της Βλαχίας, Κωνσταντίνο Υψηλάντη, για τη δημιουργία αξιόμαχου στρατιωτικού σώματος στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, στο οποίο θα συμμετείχαν Έλληνες επαναστάτες και αγωνιστές από τις Ηγεμονίες. Το σώμα αυτό, όταν κηρύχθηκε ο Ρωσοτουρκικός Πόλεμος το 1806, αγωνίστηκε στο πλευρό του Κουτούζωφ και σημείωσε σημαντικές νίκες^[3].

Το 1817 ο Ολύμπιος μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Γ. Λεβέντη. Το καλοκαίρι του 1820, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης τον διόρισε αρχιστράτηγο των επαναστατικών δυνάμεων στη Μολδοβλαχία. Τον Ιανουάριο του 1821, με εντολή του Υψηλάντη, ο Ολύμπιος και άλλοι επαναστάτες του Βουκουρεστίου, παρακίνησαν σε επανάσταση τον ντόπιο οπλαρχηγό, Θεόδωρο Βλαδιμηρέσκου. Όταν στις 23 Φεβρουαρίου 1821 ο Υψηλάντης πέρασε τον ποταμό Προύθο και κήρυξε την Επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, ο Ολύμπιος αποτέλεσε το δεξί χέρι του, τον πιστό συναγωνιστή του. Ωστόσο, το κίνημα του Υψηλάντη κατεστάλη από τις οθωμανικές δυνάμεις, μετά από τις σοβαρές απώλειες που σημειώθηκαν στη μάχη του Δραγατσανίου της Βλαχίας, στις 7 Ιουνίου του 1821^[4].

Έπειτα από την ήττα στο Δραγατσάνι, ο Ολύμπιος και τριακόσιοι περίπου πολεμιστές καταδιώχθηκαν από τα στρατεύματα του Σαλήχ πασά και βρήκαν καταφύγιο τον Αύγουστο του 1821 στη μονή Σέκου, η οποία βρισκόταν κοντά στο Ιάσιο. Οι μάχες εναντίον των οθωμανικών δυνάμεων συνεχίστηκαν στις κοιλάδες που βρίσκονταν γύρω από τη Μονή. Μη μπορώντας ωστόσο να αντιμετωπίσουν την αριθμητική υπεροχή των Οθωμανών, οι επαναστάτες ταμπουρώθηκαν στο εσωτερικό της Μονής στις 5 Σεπτεμβρίου και αντιστάθηκαν επί 13 ημέρες στην πείνα και την αιχμαλωσία. Όταν όμως οι Οθωμανοί κατάφεραν να εισβάλουν στο μοναστήρι, ο Ολύμπιος οδήγησε τους ελάχιστους επιζήσαντες στο κωδωνοστάσιο όπου ανατίναξε ένα βαρέλι πυρίτιδας συμπαρασύροντας στον θάνατο τόσο τους επαναστάτες όσο και τους εισβολείς^[5].

Μετά από τον ηρωικό θάνατο του Ολύμπιου, η γυναίκα και τα τρία τους παιδιά, μετέβησαν το 1842, από τη Ρωσία όπου ζούσαν, στην Ελλάδα, για να εξασφαλίσουν από την ελληνική κυβέρνηση τη σύνταξη του θανόντα ήρωα και να ζήσουν με αξιοπρέπεια. Η οικογένεια όμως έζησε σε καθεστώς απόλυτης εξαθλίωσης και φτώχειας, καθώς σύμφωνα με τη νομοθεσία αναγνωρίστηκαν ως ετερόχθονες και αποκλείστηκαν από τη σύνταξη που λάμβαναν οι χήρες και τα ορφανά των ηρώων που θυσιάστηκαν στο όνομα της Επανάστασης^[6].

Το επαναστατικό ήθος και η ηρωική αυτοθυσία του Ολύμπιου αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τους ευρωπαίους φιλέλληνες διανοούμενους. Ενδεικτικά, το 1822 εκδόθηκε στη Βασιλεία της Ελβετίας, το ποίημα του Γερμανού φιλέλληνα πάστορα, δασκάλου και συγγραφέα, Ludwig Karl Stuckert, «Γεωργάκης Ολύμπιος: Ένα κλωνάρι δακρύων στον τάφο των πεσόντων Ελλήνων». Η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, στο πλαίσιο της συμπλήρωσης των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, τιμώντας την ανιδιοτελή προσφορά του Ολύμπιου στον αγώνα για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού στις χώρες της Βαλκανικής, προχώρησε στην επανέκδοση του παραπάνω ποιήματος το 2022, σε μετάφραση του Δημητρίου Τσελεπή^[7].

Στο ίδιο πάντα πνεύμα, η Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδας τίμησε τον βίο και την επαναστατική δράση του Ολύμπιου στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, σε αφιερωματική επετειακή εκδήλωση, με τίτλο «Ολοκαυτώματα θυσίας στο βωμό της Ελευθερίας», η οποία πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, στις 27 Ιουλίου 2021^[8].

Βασιλική Φίλιου, Υποψήφια Διδάκτορας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας ΔΠΘ

 

[1] Περισσότερα για τον βίο και τη δράση του Γ. Ολύμπιου, βλ. Θεόδωρος Φράγκου, Γεωργάκης Ολύμπιος 1772-1821, Αθήναι, Σύλλογος Λειβαδιωτών “Γεωργάκης Ολύμπιος”, 1964. 

[2] Βασίλης Ζαρζώνης, «Το άδοξο τέλος της οικογένειας του Γεωργάκη Ολύμπιου», Εν Ολύμπω 17 (Ιανουάριος- Μάρτιος 2021), 12 (https://enolympo.gr).

[3] »Γεωργάκης Ολύμπιος», ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ: Η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια (https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82_%CE%9F%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CF%80%CE%B9%CE%BF%CF%82).

[4] Θωμάς Λιόλιος, «4/3/1772 – 4/3/2021: 249 λέξεις για τα 249 χρόνια από τη γέννηση του εθνικού ήρωα Γεωργάκη Ολυμπίου», Εν Ολύμπω 17, ό.π., σ. 11.

[5] Νίκος Γκαϊντατζής, «Τα γεγονότα του 1821 στη Βόρεια Μολδαβία: Γεωργάκης Ολύμπιος και Ιωάννης Φαρμάκης», Μακεδονικά 13(1973), 227-266. Αναφέρεται ότι οι επιζήσαντες επαναστάτες ήταν 12.

[6] Ζαρζώνης, ό.π.

[7] Ιστορική Εθνολογική Εταιρία της Ελλάδος, Ludwig Stuckert, Γεωργάκης Ολύμπιος: Ένα κλωνάρι δακρύων στον τάφο των πεσόντων Ελλήνων, (μτφρ. Δημ. Τσελεπής), Αθήνα, 2022 (https://nhmuseum-shop.gr/ekdoseis/meletes/georgakis-olympios-suiss-detail)

[8] Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της διαδικτυακής επετειακής εκδήλωσης που διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδας στις 27 Ιουλίου 2021, ο βίος και η επαναστατική δράση του Γεωργάκη Ολύμπιου αναπτύχθηκαν στην ομιλία του φοιτητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Αποστόλη Σαμιώτη (https://www.youtube.com/watch?v=7yoi5IjogyA&ab_channel=%CE%99%CE%95%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%97%CE%A4%CE%A1%CE%9F%CE%A0%CE%9F%CE%9B%CE%97%CE%A6%CE%98%CE%99%CE%A9%CE%A4%CE%99%CE%94%CE%9F%CE%A3)

 

Εικόνα: Το άγαλμα βρίσκεται στο πάρκο απέναντι από την ΧΑΝΘ, στην γωνία Τσιμισκή με Αγγελάκη. Στο συγκεκριμένο χώρο βρίσκεται μια σειρά από προτομές και ανδριάντες που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Ευθύμης Καλευράς και έχουν ως θέμα τους ήρωες του 1821. Το έργο είναι χάλκινο, τοποθετήθηκε στο σημείο το 1993 επάνω σε μαρμάρινη βάση (Πηγή: https://www.digitalglyptotheque.gr/greece_exhibits/%CE%B3%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%CE%BF%CE%BB%CF%85%CE%BC%CF%80%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7/)