Διάφοροι τοπικοί σύλλογοι από όλα τα μέρη της Ελλάδας, τίμησαν τη συμπλήρωση των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, διοργανώνοντας πολιτιστικές δράσεις,  θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, ομιλίες και συνέδρια, συναυλίες, εικαστικές παρεμβάσεις, ιστορικές περιηγήσεις, εκθέσεις ιστορικών κειμηλίων, αναπαραστάσεις μαχών και άλλων ιστορικών γεγονότων με θέμα το 1821.

Σκοπός των δράσεων ήταν να φωτιστούν άγνωστες πτυχές της τοπικής ιστορίας και του Αγώνα γενικότερα και να τονιστεί η συμβολή γνωστών και αφανών ηρώων και ηρωίδων που πρόσφεραν τη ζωή τους για την πατρίδα. Στην προσπάθεια αυτή ξεχώρισε ο Mορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος «ΣΧΟΛΗ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ» με τη σειρά διαδικτυακών εκδηλώσεων που οργάνωσε από τον Νοέμβριο του 2020 ως τον Μάρτιο του 2021. 32 ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, από διαφορετικούς χώρους ο καθένας (της Ιατρικής, της Πολιτικής, της Ιστορίας και της Εκκλησίας), συμμετείχαν στον εορτασμό της επετείου δίνοντας σημαντικές πληροφορίες για τον Αγώνα.

Σε ό,τι αφορά τη θεματολογία, παρουσιάστηκε το κίνημα του φιλελληνισμού και τονίστηκε η προσφορά της Ρωσίας και των ομογενών καθώς και η συμβολή των Αμερικανών και ειδικότερα των φιλελλήνων Edward Everett, Jonathan Peckham Miller, Samuel Gridley Howe. Επίσης, τονίστηκε ο ρόλος εκπροσώπων του ρομαντισμού όπως οι Πέρσιβαλ, Χάλεκ και Λυντία Χάρλεκ που στήριξαν ένθερμα τον εθνικό αγώνα των Ελλήνων είτε  μέσα από έργα τέχνης είτε με συγκινητικά ποιήματα και αποστολή βοήθειας στην Ελλάδα.

Επιπλέον, οι ομιλητές παρουσίασαν κείμενα της προεπαναστατικής, επαναστατικής και μετεπαναστατικής Ελλάδας και διάβασαν κείμενα του 1821 που έγραψαν εκδότες εφημερίδων της εποχής, αλλά και οι ίδιοι οι αγωνιστές. Αναλύθηκαν ακόμη σημαντικά γεγονότα της προεπαναστατικής περιόδου, όπως οι πολλαπλές προσπάθειες απελευθέρωσης, το ξεκίνημα της Επανάστασης με τη διάβαση του Προύθου ποταμού και η ιστορική προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη με τον τίτλο «Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Μεταξύ άλλων, τονίστηκε το ερευνητικό έργο του Γεωργίου Μεταλληνού, ο οποίος μελέτησε σε βάθος την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.  Επίσης τονίστηκε και η καταλυτική συνεισφορά της Εκκλησίας στον Αγώνα, όπως και ο ρόλος  των μοναχών στην Επανάσταση.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην άγνωστη προσφορά του Αγίου Όρους και κυρίως στη δράση της μονής Βατοπεδίου. Πολύτιμη ήταν και  η συνεισφορά των ιατρών και των επιστημόνων της  φαρμακευτικής, θέμα άγνωστο για πολλούς. Η ιατρική στα χρόνια της Επανάστασης είχε στοιχεία από την κληρονομιά της αρχαίας ελληνικής ιατρικής, των ελληνιστικών χρόνων και του Βυζαντίου. Η ιατρική περίθαλψη και η υγεία είχαν ιδιαίτερη αξία για τους αγωνιστές. Οι εισηγητές αναφέρθηκαν σε επιφανείς γιατρούς που έδρασαν στη μητροπολιτική Ελλάδα, στις παραδουνάβιες χώρες, στα ιόνια νησιά και στην Κρήτη. Ορισμένοι γιατροί ήταν και γνωστοί πολιτικοί, όπως ο Μαυροκορδάτος, ο Κωλέττης, ο Καποδίστριας και ο Κοραής. Παράλληλα, τονίστηκε η συμβολή και αρκετών ανώνυμων γιατρών.

Σε άλλη εκδήλωση του Συλλόγου, οι ήρωες του 1821 αναγνωρίσθηκαν ως διαχρονικά πρότυπα για την αρετή, το ήθος και τη φιλοπατρία τους. Παρουσιάστηκαν ως  αγγελιοφόροι της μακράς και αδιάσπαστης συνέχειας του ελληνισμού, αγωνιστές με υψηλό φρόνημα που αποτελούσαν σύμβολα αρχών και αξιών. Άλλα θέματα που αναπτύχθηκαν ήταν η ιστορία του Καταφυγίου, η ζωή στα ορεινά χωριά των Πιερίων στην οθωμανική κατοχή και η Επανάσταση στη Μακεδονία.  Η θυσία των Μακεδόνων βοήθησε να προετοιμαστούν κατάλληλα ο Μοριάς και η Ρούμελη, ενώ σημαντική ήταν και η συμβολή της Φιλικής Εταιρείας στην περιοχή.

 Ο κύκλος των εκδηλώσεων έριξε αυλαία με μια ομιλία αφιερωμένη στην Ελλάδα. Ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας, Αλκιβιάδης Στεφανής, ανέφερε ότι στόχος σήμερα είναι να συνεχιστεί η ένδοξη ιστορική διαδρομή της Ελλάδας με τις αξίες και τα ιδανικά των αγωνιστών του ’21, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα των σημερινών ενόπλων δυνάμεων για την αντιμετώπιση ενός ενδεχόμενου εχθρού. Στη συνέχεια, ο μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, Νικόλαος Χατζηνικολάου, ανέπτυξε συγκεκριμένους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα θεωρείται ευλογημένος τόπος. Μερικοί από αυτούς, όπως υποστήριξε, είναι η ομορφιά, το κλίμα και ο πλούτος της.

Συμπερασματικά, η σειρά ομιλιών που διοργάνωσε ο Mορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος «ΣΧΟΛΗ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ» κατάφερε να αναδείξει τη δράση τοπικών ηρώων, αφανών και επιφανών, και να επισημάνει τη συμβολή του φιλελληνισμού και της Εκκλησίας στον Αγώνα, παρουσιάζοντας και γεγονότα λιγότερα γνωστά, όπως η συμβολή της ιατρικής, που ίσως να αποτελούν τη βάση για περαιτέρω έρευνα.

Νικολέτα Κουτσομιχάλη, Υποψήφια Διδάκτορας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας, ΔΠΘ